تهیه کننده و کارگردان: مرتضی آتش زمزم
نویسندگان: سیدجلال الدین دری - رضا درمیشیان
مدیر تصویربرداری: علی محمد قاسمی
دستیاران تصویر: محمد رسولی - عباس اهوازی - مرتضی نوجوان
عکس: مرتضی آکوچکیان
موسیقی: فواد حجازی
آواز: حسام
شعر: فریدون مشیری
تدوین: محمد فضیله
مدیر دوبله: خسرو خسروشاهی
طراح صحنه و لباس: محمد سال افزون
طراح گریم: منا عسگری
دستیاران گریم: آیدا صفر - بشار مشموشی
امور رایانه: سیاوش بحریه
پشتیبانی فنی: محسن افزون - سعید بنکدار - حسن یحیایی - ساسان فرقدین
صدابردار: مسعود اردلانی
دستیار صدا: ابوالفضل آتش زمزم
صدابردار استودیو: گارنیک یادگاریان
صداگذار و ترکیب صدا: محمد مصطفی زاده
امور صدا: استودیو طنین مهرآوا
مجری طرح: محسن آتش زمزم
برنامه ریز و دستیار کارگردان: مهرداد یزدانی
منشی صحنه و دستیار دوم کارگردان: حسین مهری
طراح اکشن: پیمان ابدی
دستیاران اکشن: احسان صالحی شهرابی - علیرضا قره خانی
جلوه های ویژه: حمید سلیمانی
دستیاران جلوه های ویزه: مجید سلیمانی - محمدجواد معینی نجف آبادی
مترجمین: محمدکاظم حامد عزیزی - زینب حاموش - میثم قمی - مریم دهقانپور - حوری تجدد
مشاور پروژه: محمد صادق الحسینی
هماهنگی تولید در لبنان: سعید منتظری
هماهنگی تولید در ایران: بابک شکارچی
پشتیبانی تولید: حسین حقیقت - امیرعباس اسدبیگی - شیدا اهری زاده - عبدالرسول کریمی - غلامرضا نریمانی
ناظر مالی: محمدرضا ستوده نیک
جانشین تولید: نشاط بوضومیط
ناظر کیفی: ایرج تقی پور
دستیار تهیه: بهرام زنده دل ثابت
تدارکات: محسن دشتی - جواد معینی نجف آبادی
حمل ونقل: مرتضی سجده ای - علی یزدانی کارماسه - حسین توکلی - رسول توکلی
مدیر تولید: مجتبی آتش زمزم
بازیگران:
مجدی مشموشی - کارتیا کعده - نعمه بدوی - پولین حداد - سمیر ابوسعید - عفیف شیا - علی منیمنه - نغم ابوشدیدی - وداد جبور - تینا جروس - رانیا سلوان - یوسف بزازا - فواد حسن - مارون شرفان - حسین مهری - محمدکاظم حامدعزیزی - حسین احمد - دالیا ترحینی - ذهیر عبداله - نشاط بوضومیط.
هنروران:
خلیل ظاهر - میلاد دشتی - نعیم عبداله - حانو حداد - ماری فراط - سلما علی ساحلی - بسام بوداگر - ویلیام ابوخلیل - منصور ابورحال - حسن سلوم - ابراهیم سلوم - فادی مراد - ضیاق هوشر - ژوزت جمیل - بیار ابوجده - جمیل بخاش - ژوزف بوداگر - روی بوداگر - پیر زغیب - میشلین وهبه - ملک مقداد.
تهیه شده در صدا وسیمای مرکز اصفهان 1387
*************************************************************
آیدا ظاهرا در سانحه ی قایقرانی کشته شده و داستان با مراسم تدفین او آغاز می شود. در بازگشت به گذشته مشخص می شود که وی علی رغم میل خانواده با میشل ابوفاضل ازدواج کرده است. در ادامه جاسوسان صهیونیستی، میشل را تهدید به قتل همسرش می کنند و از او می خواهند کیف حاوی اورانیوم غنی شده را با خود به تهران ببرد تا چهره ی جمهوری اسلامی ایران از این طریق مکدر شود. طی درگیری ها و عملیات نیروهای امنیتی لبنان، این جاسوسان از عملی کردن قصد خود باز می مانند و ....
************************************************************
مجموعه داستانی «سایه‌های شهر» کار مشترکی از سیمای مرکز اصفهان و شبکه 2 سیماست که از پانزدهم فروردین پخش آن از شبکه 2 آغاز شد. تمام تصویربرداری این سریال در لبنان و در مناطق بیروت، بکفیاه، ظهورالشویر، صور‌و‌صیدا انجام شده و بازیگران آن همگی از کشور لبنان هستند. این سریال را می‌توان یک درام جاسوسی و عاشقانه دانست که در لایه‌های زیرینش به موضوعاتی چون «انرژی هسته‌ای» و «توطئه‌های موساد» می‌پردازد. پخش این مجموعه 6 قسمتی از پانزدهم فروردین آغاز شد و ساعت 20/21 روزهای فرد، روی آنتن می‌رود.
سایه‌های شهر روایتگر زن جوانی است که به همسری یکی از کارمندان سفارت لبنان در ایران درآمده است، جاسوسان رژیم صهیونیستی برای رسیدن به اهداف تبلیغی خود برای انتقال مقداری اورانیوم به ایران و گرفتن بهانه زن جوان را در فرودگاه بیروت ربوده و شرط آزادی وی را انتقال چمدان حاوی اورانیوم به ایران توسط همسر لبنانی وی اعلام میکنند که این درخواست حوادثی را به دنبال دارد.
شخصیت میشل ابوفاضل در این سریال یک دیپلمات لبنانی مقیم ایران است. او و همسرش آیدا برای تعطیلات و دیدن اقوام قصد دارند به لبنان بازگردند. سریال «سایه‌های شهر» همان نسخه تلویزیونی فیلم «بن‌بست» است که در بخش فیلم‌های اول و دوم جشنواره بیست و هفتم فیلم فجر شرکت کرد. این سریال داستان مفصل‌تری نسبت به فیلم «بن‌بست» دارد و در 6 قسمت برای ارائه به شبکه 2 آماده شده است.
مرتضی آتش زمزم کارگردانی فیلم‌های کوتاه زیادی را در کارنامه‌اش دارد و چندی پیش نیز دبیری دومین جشنواره فیلم بم را به عهده داشت.
طرح اولیه «بن‌بست» 3 سال پیش توسط مرتضی آتش زمزم به یک فیلمنامه تبدیل شده است. بعدها بنا شده براساس این طرح یک فیلمنامه بلند سینمایی و یک سریال نوشته شود.
مرتضی آتش زمزم چون مدت‌ها خودش در لبنان زندگی می‌کرده به خوبی با شرایط بومی و فرهنگی مردم آنجا آشنا بوده و در شکل‌گیری فیلمنامه به فیلمنامه‌نویسان کمک کرده است.
«آتش زمزم» درباره ویژگی‌های تولید فیلم و سریال در کشور لبنان می‌گوید: در خارج از کشور مشکلات مربوط به ایجاد نظم و هماهنگی کمتر است. یعنی همه چیز منظم و مرتب پیش می‌رود. وقتی به تو مجوز کار تصویربرداری می‌دهند، هیچ کس نمی‌تواند مانع کارت شود، اما در شهر تهران اگر مجوز هم داشته باشی، این ترس را داری که جلوی کارت را بگیرند. به عنوان مثال یک بار ما از یکی از واحدهای نیروی انتظامی مجوز گرفته بودیم، اما یک واحد دیگر مانع کار ما شد. در مجموع دستگاه‌های اداری لبنان برای کار فرهنگی ارزش بیشتری قائل هستند.
او به مشکلات فیلمسازی در خارج از کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: ارتباط برقرار کردن با بازیگران خارجی کار دشواری است. هر چند ایران و لبنان به لحاظ فرهنگی به هم نزدیک هستند. ضمن این که باید مراقب باشی که حرفی نزنی تا به رابطه سیاسی ایران و لبنان لطمه‌ای وارد شود.
او درباره نقش صداوسیمای اصفهان در ساخت این سریال می‌گوید: شبکه استانی صداوسیمای اصفهان با تلویزیون المنار قرارداد خواهرخواندگی امضا کرده است. این دو شبکه در راستای قراردادشان با یکدیگر همکاری‌های مشترک دارند. «سایه‌های شهر» سومین مجموعه‌ای است که شبکه اصفهان در همکاری با «المنار» تولید کرده است.
از او درباره تعاملش با بازیگران لبنانی می‌پرسیم. «آتش زمزم پاسخ می‌دهد: من چون خودم به زبان عربی مسلط هستم، توانستم با بازیگران بدون مترجم ارتباط برقرار کنم. لبنانی‌ها عربی را بدون لهجه صحبت میکنند.
کارگردان فیلم «سایه‌های شهر» با اشاره به این که این فیلم قرار است در لبنان اکران شود، می‌گوید: احتمال می‌دهم اکران آن برای مردم آنجا جذاب باشد. چون در لبنان سالی دو فیلم سینمایی تولید میشود و در چرخه اکرانشان بیشتر فیلم‌های هالیوودی خودنمایی می‌کند.
او ادامه می‌دهد: برای ساخت این فیلم سعی کردم بهترین بازیگران درجه یک لبنان را گرد هم بیاورم. بازیگرانی که می‌بینید سوپراستارهای سینمای لبنان هستند.
او در پاسخ به این سوال که چرا از بازیگران ایرانی استفاده نکرد، می‌گوید: بازیگران آنها دستمزدهای کمتری می‌گیرند. ما چون بودجه استانی داشتیم نمی‌توانستیم از سوپراستارهای درجه یک ایرانی استفاده کنیم.
البته سطح کار حرفه‌ای بازیگران ایرانی به نسبت لبنانی‌ها بالاتر است. در آنجا تئاتر رونق بیشتری دارد و سینما مظلوم است. به همین خاطر بازیگران آنها در بازیشان اغراق بیشتری دارند.
همان طور که می‌دانید این سریال 6 قسمتی در آستانه 20 فروردین؛ روز ملی فناوری هسته‌ای روی آنتن شبکه 2 رفته است.
از او درباره ارتباط این سریال با موضوع «انرژی هسته‌ای» می‌پرسم. «آتش زمزم» می‌گوید: در داستان سریال می‌بینیم که می‌خواهند برای یک دیپلمات لبنانی مقیم ایران پاپوش درست کنند. عوامل موساد می‌خواهند یک محموله هسته‌ای اورانیوم را به ایران بفرستند و حامل این بسته را دستگیر کنند و روی آن مانور تبلیغاتی داشته باشند.
این فیلمنامه با تلفیق از دو داستان واقعی نوشته شد. در یکی از این اتفاقات نقشه اسرائیلی‌ها یک ساعت قبل از اجرا لو رفت. در اتفاق دیگر ما با جاسوس‌هایی مواجه بودیم که به صورت گروهی وارد زندگی لبنانی‌ها می‌شدند و با آنها پیوند خانوادگی برقرار می‌کردند. ما این دو تا داستان را با هم تلفیق کردیم و به فیلمنامه کنونی رسیدیم.
کارگردان این سریال در ادامه صحبت‌هایش از خبرنگار جام‌جم می‌پرسد که آیا می‌تواند گلایه‌هایش را هم مطرح کند یا نه. وقتی به او پاسخ مثبت می‌دهم می‌گوید: سازمان انرژی هسته‌ای علاقه‌مند بود با توجه به این که اصفهان پایتخت هسته‌ای کشور است در این کار مشارکت داشته باشد. اما علاقه‌اش جامه عمل نپوشید.
ما پس از 6 ماه دوباره کارهای پیش تولید را انجام دادیم که این دوباره کاری خسارت مالی زیادی را به ما وارد کرد.
مرتضی آتش زمزم همکاری و حمایت برخی ارگان‌ها همچون وزارت امور خارجه را قابل تقدیر می‌داند.
این مجموعه یکی از یادگارهای زنده یاد پیمان ابدی است. کارگردان سریال به این نکته اشاره می‌کند که او طراحی صحنه‌های اکشن سریال را انجام داده است. او می‌گوید: سکانس‌های تعقیب و گریز و چپ کردن ماشین و پرش از ارتفاع نتیجه تلاش‌های پیمان عزیز است.
مرور صحبت‌های ابدی در نشست مطبوعاتی این سریال (با نام فیلم بن‌بست) در جشنواره فیلم فجر می‌تواند خاطره‌انگیز باشد.
«پیمان ابدی» در آن نشست با اشاره به شرایط خوب کار در لبنان گفته است: من می‌توانم بگویم که دست ما در لبنان برای کار باز بود و من می‌توانستم از خلاقیت‌های خود بیشتر استفاده کنم، اما مشکل اصلی ما زمان بود. چرا که در مواقعی که ما احتیاج به وسایل داشتیم، خیلی زمان ما برای هماهنگی کافی نبود.
«علی‌محمد قاسمی» مدیر تصویربرداری سریال «سایه‌های شهر» با اشاره به نحوه کار خود در این سریال می‌گوید: شیوه برنامه‌ریزی شده برای این سریال استفاده از سکانس پلان بود. از آنجایی که یکی از دغدغه‌های همیشگی من، کسب تجربه‌های جدید است، از این کار استقبال کردم و سعی کردم به یک میزانسن مناسبی در چیدمان بازیگران برسم. شیوه دوربین روی دست برایم خیلی جالب بود. در این سریال اصلا دوربین روی سه‌پایه نداشتیم.
او ادامه می‌دهد: ما در فیلم سکانس پلان‌های 6?دقیقه‌ای داشتیم که همین مساله باعث می‌شد کار با دقت بیشتری تصویربرداری شود.
70 درصد این داستان حال و هوای اکشن و تعقیب و گریز داشت. دوربین روی دست حس بهتری به تعقیب و گریز می‌دهد و میزانسن حرکتی بهتری ایجاد می‌کند.
این سریال برای 10 قسمت نوشته شده بود، اما در 6 قسمت ساخته شد تا ریتم تندتری داشته باشد. به همین خاطر است که شما در هر قسمت سه چهار اتفاق مهم را می‌بینید.
کارگردان «سایه‌های شهر» به این نکته اشاره می‌کند که یکی از اهدافش این بوده که تصویری از لبنان جدید را نشان بدهد.
او می‌گوید: در آنجا فقط حزب‌الله نیست که ایران را دوست دارد. مسیحی‌ها هم جزو دوستداران ایران هستند. این رابطه صمیمی ریشه تاریخی دارد و به زمان شیخ بهایی و صفویه برمی‌گردد.
دانشگاه‌های لبنان یکی از معتبرترین مدارک دکترای علوم سیاسی را به دانشجویان‌شان می‌دهند. چون به دلیل حضور دیپلمات‌های ایرانی و فرانسوی و آمریکایی در آنجا هر دانشجویی در لبنان پخته میشود. فضای لبنان ابعاد مختلفی برای حرف زدن دارد و جذابیت‌های بصری لبنان باعث میشود فیلمسازان ایرانی از این کشور به عنوان یکی از بهترین گزینه‌ها استفاده کنند.
فیلمبرداری «سایه‌های شهر» در اوایل آذر 1387 آغاز شد و آخر بهمن به پایان رسید.
آرمان نوروزی
منبع: روزنامه جام جم
عسگر رضائی